سیارات داخلی (سیاره تیر یا عطارد و سیاره ناهید یا زهره) در مدار خود به دور خورشید در زمانهای مشخصی از دید برخی از ساکنان زمین میتوانند در برابر خورشید قرار گیرند. در این زمانها اصطلاحا گفته میشود این سیارات در حال گذر (از برابر خورشید) هستند. این که چرا در هر بار گردش این سیارات به دور خورشید شاهد چنین پدیدهای نیستم به دلیل منطبق نبودن صفحه مداری این سیارات بر صفحه مداری زمین است. بنابراین در هر قرن تنها ۱۳ یا ۱۴ گذر برای عطارد داریم و برای ناهید فاصله بین هر جفت گذر به بیش از یک قرن میرسد.
با توجه به فاصله زمانی نسبتا زیاد بین گذرهای تیر و مخصوصا ناهید این پدیدهها جذابیت ویژهای برای رصدگران دارند. ناگفته نماند که به کمک رصد این گذرها و به ویژه گذر ناهید با داشتن اطلاعات نجومی لازم، میتوان فاصله زمین تا خورشید را تخمین زد.
در تاریخ ۲۰ آبان ۱۳۹۸ شاهد یکی از گذرهای سیاره تیر خواهیم بود. این گذر از حدود ساعت ۱۶:۵ تا زمان غروب خورشید در مشهد یعنی حدود ساعت ۱۶:۲۶ قابل مشاهده است. البته این به معنای اتمام پدیده گذر در لحظه غروب خورشید نیست بلکه به دلیل آن که خورشید و سیاره عطارد در این زمان غروب میکنند پایان گذر از مشهد قابل مشاهده نخواهد بود.
گذر سیاره تیر با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست. ضمن آن که اکیدا توصیه میشود با چشم غیر مسلح به خورشید خیره نشویم، برای مشاهده چنین پدیدههایی که با خورشید مرتبط هستند باید حتما از فیلترهای استاندارد مشاهده خورشید به همراه دوربینهای دو یا تک چشمی مناسب یا تلسکوپ استفاده کرد.
افلاک نمای دانشگاه فردوسی مشهد برای مشاهده این پدیده برنامه ریزی کرده است. علاقهمندان برای شرکت در این برنامه و انجام هماهنگیهای لازم میتوانند از ساعت ۸ الی ۱۶ با شماره ۰۵۱۳۸۸۰۰۴۶۶ تماس حاصل فرمایند.
همچنین علاقهمندان میتوانند برای مشاهده تصاویر زنده این گذر از رصدخانهها سازمان فضایی ایران بر روی لینک زیر کلیک کنند:
مشاهده زنده گذر تیر از برابر خورشید