این ابزار از دو حلقه ی دایره ای تشکیل می شود که یکی در سطح درونی دیگری می چرخد. بر روی دو انتهای یک قطر دایره ی کوچک، دو هدفه قرار دارد و در مرکز آن نیز دو دستی وجود دارد که از آن برای به چرخش درآوردن دایره استفاده می شود.برای تعیین میل دائره بروج و نیز عرض جغرافیایی محل ( با اندازه گیری ارتفاع ستارگان پیراقطبی هنگام گذر بالا و پایینشان) به کار می رود.

• اُسطُرلاب

اُسطُرلاب از ابزارهای قدیم نجوم و طالعبینی است. اسطرلاب وسیله ای در نجوم رصدی بوده و اکنون بیشتر برای کاربردهای آموزشی بکار میرود.
اسطرلاب رایج و معمولی دستگاه و صفحه مدور فلزی است که از جنس برنز یا برنج و یا از آهن وفولاد و یا تخته به طرز بسیار دقیق و ظریف و مستحکمی ساخته شده و برای مطالعات ومحاسبات کارهای نجومی از قبیل پیدا کردن ارتفاع و زاویه آفتاب ، محل ستارگان و سیارات و منطقه البروج و به دست آوردن طول و عرض جغرافیایی محل در تمام مدت شبانه روز و فصول مختلف سال بکار برذه می شود. همچنین برای بدست آوردن ارتفاع کوهها و پهنای رودخانه ها و سایر عوارض طبیعی زمین و تعیین ساعات طلوع و غروب یکایک ستارگان ثابت و سیاراتی که نام آنها بر شبکه اسطرلاب نقش بسته نیز مورد استفاده قرار می گیرد .همچنین این دستگاه برای محاسبه ساعات طلوع و غروب آفتاب هر محل(علی الخصوص در دوره اسلام که تعیین ساعات نماز هم برآن اضافه شد) ساخته شده است. با توجه به این حقیقت که در هنگام استفاده از دستگاه مذکور هیچ احتیاجی جهت به کاربردن و دانستن فرمولهای ریاضی نیست.(مانند خط کش محاسبه ای که به وسیله مهندسین به کار برده میشود.)
در کل از این ابزار برای سنجش ارتفاع، سمت، بعد و میل خورشید و ستارگان، تعیین وقت در ساعات روز و شب، قبله و زمان طلوع و غروب آفتاب استفاده می شده و ابزاری در مبحث تاریخ ابزارهای زمان بوده است که برای کاربردهای دیگر نیز بهکار میرفته.

حتما از خود پرسیده اید که در قدیم و زمانی که ساعت های مدرن امروزی نبوده چگونه زمان را در شب اندازه گیری می کردند؟
وسیله ای که در تصویر می بینید در حدود ۳۰۰ سال پیش مورد استفاده قرار می گرفته،این وسیله به شما اجازه می دهد که زمان را در تاریکی شب بدست آورید.همانطور که زمین به دور خورشید می چرخد، به نظر می رسد که ستارگان در سرتاسر آسمان حرکت می کنند.دنبال کردن موقعیت آنها این امکان را به شما می دهد که از آسمان به عنوان یک ساعت غول پیکر استفاده کنید.وسیله ای که نام آن Nocturnal این است برای این منظور طراحی شده است.
گردآوری:نادیا درخشان فرد